Het erfrecht wordt ingrijpend veranderd. Een grondige vernieuwing in meer dan 200 jaar.

Vooral m.b.t. schenkingen worden de regels grondig door elkaar geschud voor iedereen die tijdens zijn leven al geld of goederen wegschonk. Het maakt niet uit of die schenking dateert van dit jaar of van 30 jaar geleden.

Op dit moment geldt voor roerende goederen de waarde op de dag van de schenking en voor onroerende goederen de waarde op de dag van het overlijden van de ouder.

In het nieuwe erfrecht geldt voor roerende én onroerende goederen de waarde op de dag van de schenking, geïndexeerd tot aan de dag van het overlijden.

De nieuwe erfwet wordt van toepassing op alle nalatenschappen die openvallen na 1 september 2018.

Wie de nieuwe regels niet ziet zitten, kan eraan ontsnappen door een notaris een ‘verklaring tot behoud’ op te laten stellen. Snel zijn is wel de boodschap. Het kan maar tot 31 augustus 2018.

De keuze tussen het nieuwe systeem of het oude is niet altijd gemakkelijk.

In dit artikel schetsen we de wijzigingen aan de hand van een aantal concrete voorbeelden.

We gaan er vanuit dat wie een schenking doet zijn kinderen gelijk wil behandelen. Om dat te evalueren moeten kinderen gedane schenkingen ‘inbrengen’ in de nalatenschap bij overlijden van de schenker.

Voorbeeld 1:
De ouders schonken aan het ene kind een onroerend goed en compenseerden dat met een gift in geld.

Het huidige onderscheid kan tot onredelijke situaties leiden.

Stel dat één kind een stuk grond van 200.000 euro krijgt en de andere twee kinderen op dezelfde dag elk een som geld van 200.000 euro. Door de stijging van de vastgoedmarkt is de bouwgrond bij het overlijden van de ouders 420.000 euro waard. Het kind dat de grond kreeg, zal een aanzienlijke som moeten betalen aan zijn broer en zus.

Ouders die verschillende goederen wegschenken maar hun kinderen ‘gelijk’ willen behandelen, zullen de nieuwe regels verkiezen.


Voorbeeld 2:
De ouders schenken elk kind een zelfde som maar op een verschillend tijdstip. Ze willen dat elk kind rekenkundig hetzelfde krijgt, ongeacht het tijdstip van de schenking.

Dat is het geval wanneer ouders bij de meerderjarigheid elk kind 50.000 euro willen schenken. In die omstandigheden vallen de oude regels te verkiezen.  

In het nieuwe erfrecht wordt de datum van de schenking het relevante criterium om de gelijkheid tussen de kinderen te evalueren. De intrinsieke waarde op de dag van de schenking wordt geïndexeerd tot aan de dag van het overlijden, waardoor wie lang geleden een schenking kreeg - in ons voorbeeld het oudste kind - meer moet inbrengen dan wie recent iets kreeg.
Onder de nieuwe regels zal de schenking tot ongelijkheid van de kinderen leiden.


Voorbeeld 3:
In een familiebedrijf worden de aandelen weggeschonken aan de twee overnemers; het ondernemingshoofd behoudt het vruchtgebruik.

Dat is het geval bij vader Jos die de aandelen van zijn familiebedrijf schenkt aan twee van zijn drie zonen. Hij behoudt het vruchtgebruik.

Voor dat type schenkingen geldt de waarde op de dag van het overlijden of de dag dat de schenker afstand doet van zijn vruchtgebruik.

Volgens de oude regeling moeten de twee zonen de gekregen aandelen inbrengen tegen de waarde op de dag van de schenking. De waardestijging sinds de schenking hoeven ze niet te delen met de derde broer of zus.

In de nieuwe regeling zullen ze hun broer of zus echter wel moeten compenseren voor de waardestijging. Want de inbreng gebeurt tegen de waarde van de aandelen op de dag dat Jos overlijdt. Hij kan dat voorkomen door voor 1 september volgend jaar een verklaring tot behoud af te leggen.


Bent u niet helemaal mee in het verhaal dan is het raadzaam om als er in het verleden schenkingen gebeurden de notaris tijdig te contacteren.